سرپرست گروه کوهنوردی از اورژانس یزد درخواست کرد که یک بالگرد بفرستند و کوهنورد مصدوم را بیابند. اورژانس یزد بالگرد نداشت و نتوانست به درخواست گروه کوهنوردی عمل کند. مسئولان اورژانس یزد تلاش کردند با اورژانس و هلالاحمر استانهای مجاور تماس بگیرند و از آنها بالگرد قرض کنند، اما این استانها نیز بالگردی در دسترس نداشتند. سرانجام پس از چند ساعت تلاش، بالگرد گشت هوایی نیروی انتظامی استان یزد آماده شد تا برای یافتن کوهنورد مصدوم به دامنههای کوه آدرشت روانه شود اما با تاریک شدن هوا، جستوجو و پرواز به سختی ممکن بود. سرانجام تلاشهای خدمه بالگرد نیروی انتظامی به نتیجهای نرسید و پیکر بیجان کوهنورد سقوطکرده، در دامنههای کوه پیدا شد.
اورژانس هوایی یکی از جنبههای جدید امدادرسانی و از ابزار نوین مراکز مدیریت بحران و فوریتهای پزشکی به شمار میرود. مسئولان اورژانس در استانهای کشور، پس ازراهاندازی اورژانس هوایی در استان تهران، تلاش کردهاند مدیران وزارت بهداشت را راضی کنند تا اورژانس هوایی در استانها نیز راهاندازی شود. اینک بیش از 10 مرکز در سراسر ایران به اورژانس هوایی مجهز شدهاند و تعدادی از شهرهای بزرگ نیز در حال احداث مراکزی برای اورژانس هوایی هستند. اورژانس هوایی شامل بالگردهایی است که متخصصان پیشبیمارستانی عملیات فوریتهای پزشکی را انجام میدهند و قبل از ورود مصدوم به بیمارستان، باعث حفظ حیات نجاتیافتگان میشوند. اما اورژانس هوایی، به امکاناتی بیش از اورژانسهای خودرویی نیاز دارد. مهمترین وسیلهای که در اورژانس هوایی لازم است، بالگرد است و تهیه بالگرد برای تمام اورژانسهای استانهای کشور، نسبت به بودجهای که این مراکز دارند ممکن نیست.
دکتر رضا علیشاهی، مدیر مرکز حوادث و فوریتهای پزشکی استان یزد به «همشهری» میگوید: «یکی از اصول کار در اورژانس این است که پس از هر حادثه، در سریعترین زمان ممکن به مصدوم برسیم. 4 دقیقه اول پس از حادثه زمان طلایی محسوب میشود و اگر در این مدت امدادگر بتواند بالای سر مصدومی که علائم حیاتی از جمله نبض و تنفس ندارد، برسد، میتواند به احتمال 40 درصد او را از مرگ حتمی نجات دهد.» دکتر علیشاهی اورژانس هوایی را یکی از وسایل تسریعکننده عملیات امداد و نجات میداند و معتقد است که اورژانس استان یزد با اینکه توانسته با امدادهای خودرویی تا حدودی مشکلات دوری مسافت شهرها را حل کند، اما این تلاشها نمیتواند جای خالی بالگردهای امدادگر را پر کند.
او میگوید: «در استان یزد بیش از 44پایگاه اورژانس در فاصلههای بین 30 تا 40کیلومتری وجود دارد که متخصصان اورژانس در آن مشغول به خدمت هستند، اما هنگامی که خودروهای اورژانس میخواهند مصدومان را به مراکز درمانی برسانند، این مسافت به 500 تا
600 کیلومتر تبدیل میشود. شهرهای دورافتاده و محروم استان یزد مثل بافق، طبس یا ابرکوه در مناطق دوری از مرکز واقع شدهاند و اگر قرار باشد مصدومان را با خودرو از این شهرها به مرکز درمانی مجهز بفرستند، باید دستکم 3 تا 4 ساعت در راه باشند.» مدیر مرکز حوادث و فوریتهای پزشکی استان یزد میگوید: «اورژانس هوایی میتواند این فاصلهها را بسیار کمتر کند. علاوه بر این، مناطق صعبالعبوری در استان یزد واقع شدهاند که خودروهای اورژانس نمیتوانند آنجا را پوشش دهند.»
هزینه انتقال هر مصدوم با بالگردهای اجارهای 5/3 تا 4 میلیون تومان است و اگر اورژانس بالگرد داشته باشد، این هزینه به 5/1 میلیون تومان کاهش مییابد. مدیران مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی وزارت بهداشت امیدوارند که در برنامه پنجم توسعه بتوانند با بودجه 200 میلیون یورویی 30 بالگرد برای اورژانسهای هوایی کشور بخرند تا هر استان دستکم یک بالگرد داشته باشد. رئیس اورژانس کشور در این باره گفته بود که با امکانات موجود نمیتوان خود را با کشورهای پیشرفته مقایسه کرد. امداد هوایی کشور آمریکا 500 فروند بالگرد دارد و زمان رسیدن بر بالین بیمار بین 5 تا 8 دقیقه است. امداد هوایی ایران با بالگردهای خرید خدمتی فعالیت میکند و نمیتواند خود را با استانداردهای این قبیل کشورها قیاس کند.
ضرورت راهاندازی اورژانس هوایی در یزد بهدلیل فاصله زیاد شهرهای محروم از مراکز درمانی و نقاط صعبالعبور احساس شده است، اما همین اورژانس نیز هنگامی که آغاز به کار میکند، با مشکلات خاص خود روبهرو است.
مدیر مرکز فوریتهای پزشکی استان یزد
در این باره میگوید: «در ایران اورژانسهای هوایی در زمانهای بخصوصی نمیتوانند پرواز کنند. مثلا وقتی که هوا تاریک است، نمیتوان از آنها استفاده کرد. هنگامی که هوا بارانی است یا مه دید را محدود کرده، پرواز بالگردهای امدادگر امکان ندارد. این مسائل در قراردادهایی که با اورژانس بسته میشود نیز ذکر شده است. از طرف دیگر، بالگردهایی که در اورژانسها وجود دارند، بالگردهای تخصصی نیستند و برای کار تخصصی امداد ساخته نشدهاند. بنابراین گاهی مبالغ زیادی نیز برای احداث و نگهداری اورژانسهای هوایی در استان پرداخت میشود اما در عمل و هنگامی که حادثه اتفاق میافتد، نمیتوان از آنها استفاده کرد.» با این حال، مدیران امور بهداشت و درمان استان یزد چاره کاهش تلفات در مصدومیتهای حوادث پیشبینینشده را راهاندازی اورژانس هوایی دانستهاند.
رئیس اورژانس یزد شهرهای کوچکی چون هرات، ابرکوه و بافق را جزو اولویتهای احداث زمین مخصوص فرود بالگرد برای استفاده از اورژانس هوایی در استان یزد میداند. با این همه هنوز نمیتوان مطمئن بود که اگر حادثه کوه آدرشت در استان یزد تکرار شود، چنان حادثهای قربانی تازهای نخواهد داشت.